Beyin Anevrizması (Damar Baloncuğu)
Beyin anevrizması ya da damar baloncuğu, beyinin kan akımını sağlayan damarlarda zayıflık sonrası ortaya çıkan balonlaşma durumudur.
Beyin anevrizmalarının yırtılması, patlaması sonucu beyin içine kanama meydana gelir (kanamalı inme, beyin kanaması). Bu kanama sıklıkla beyini ince bir örtü şeklinde örten beyin zarı (araknoid) ile beyin arasında (subaraknoid aralık) meydana gelir. Bu tip beyin kanamasına subaraknoid kanama – SAK denir. Bu kanamalar hayatı tehdit edici boyuttadır ve çok hızlı bir şekilde tıbbi destek ve girişime ihtiyaç duyarlar.
Bunun yanında, birçok beyin anevrizması kanamaya neden olmadan, hiçbir buğu ve belirti vermeden sessiz şekilde kalabilir. Bu tip anevrizmalar, başka nedenlerle çekilmiş (kafa travması gibi) görüntülemelerde tesadüfen tespit edilirler (kanamamış anevrizmalar).
Kanamamış anevrizmalar, uygun hastalarda, ileride kanama ihtimalleri göz önünde bulundurularak tedavi edilmelidir. Bu nedenle bu hastalar beyin cerrahisi tarafından değerlendirilip uygun tedavi yöntemi belirlenmelidir.
Bulgular
Kanamış anevrizmalar:
Anevrizma kanamasının ana bulgusu, çok şiddetli ve ani başlayan baş ağrısıdır. Hasta çoğu zaman bu ağrıyı ‘hayatımın en kötü baş ağrısı’ şeklinde tarif eder.
Diğer sık şikâyet ve bulgular şu şekildedir:
- Ani, son derece şiddetli baş ağrısı
- Bulantı ve kusma
- Ense ağrısı ve sertliği
- Görmede bozulma, çift görme
- Işığa karşı hassasiyet
- Nöbet geçirme (sara krizi, epilepsi)
- Göz kapağında düşüklük
- Bilin kaybı
- Koma
Kanamamış anevrizmalar:
Özellikle küçük boyutlarda ise, kanamamış anevrizmalar genellikle hiçbir bulgu ve şikâyete neden olmazlar. Ancak çok büyük boyutlara gelip, beyin dokusuna ya da beyin sinirlerine bası yapmaları durumunda bulgulara neden olurlar:
- Tek taraflı göz ağrısı
- Tek taraflı göz bebeğinde büyüme
- Görme kaybı, çift görme
- Yüzde tek taraflı uyuşma
Ne zaman doktora görünmeliyim?
Ani gelişen çok şiddetli baş ağrısı yakınmanız başlar başlamaz çok acil bir şekilde tıbbi yardım arayın!
Anevrizma sebepleri
Beyin anevrizmalarının ortaya çıkış nedeni net olarak bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri anevrizma gelişmesini etkilemektedir.
Bir grup risk faktörü, damar duvarında zayıflamaya neden olarak anevrizma gelişime olasılığını veya var olan anevrizmanın patlama riskini arttırmaktadır. Beyin anevrizmaları yetişkin yaş grubunda çocuklara oranla daha sık görülür. Kadınlar, erkeklere oranla daha fazla risk altındadır.
Kişiye bağlı, zamanla ortaya çıkan risk faktörleri:
- İleri yaş
- Sigara kullanımı
- Yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
- Madde kullanımı (özellikle kokain)
- Aşırı alkol alımı
Doğumdan gelen risk faktörleri:
- Kalıtımsal bağ dokusu hastalıkları (Ehlers-Danlos sendromu, Marfan sendromu gibi)
- Polikistik böbrek hastalığı
- Anormal aort darlığı (Aort koartifikasyonu)
- Beyin damar yumakçığı (Arteriyovenöz malformasyon – AVM)
- Ailede anevrizma öyküsü olması – Özellikle birden çok birinci derecede akrabalarında beyin anevrizması veya kanaması öyküsü bulunan kişiler mutlaka beyin cerrahına başvurarak beyin görüntülemesi yapılarak taranmalıdır.
Anevrizma komplikasyonları – istenmeyen durumlar:
Bir beyin anevrizması yırtıldığında kanama sadece saniyeler sürer ve durur. Ancak beyin yüzeyine sıvama şeklinde yayılan kan beyin hücrelerine hasar verir. Bunun yanında kafaiçi basıncı artar. Kafaiçi basıncının ileri derecede arttığı durumlarda beyin kan akımı ve oksijenlenmesi azalır, bu durumda bilin kaybı hatta ölüm meydana gelebilir.
Anevrizma kanaması sonrası görülebilecek komplikasyonlardan bazıları şunlardır:
Tekrar Kanama: Kanama sonrası tedavi edilmemiş bir anevrizmanın tekrardan kanama riski vardır. Tekrardan kanama beyin hücrelerine daha fazla hasar verir ve ciddi hayati tehlike teşkil eder. Bu nedenle ilk kanamadan sonra olabilecek en kısa zamanda anevrizmalar tedavi edilmelidir.
Vazospazm (damar kasılması – tıkanması): Kanamanın etkisiyle beyinin içinde yer alan damarlarda kasılma ve daralma meydana gelir. Bu durumda beyine giden kan akımı azalır. Azalan kan akımı nedeniyle beyin hücreleri beslenemez (iskemi) ve ileri derecede hücre hasarı meydana gelir.
Hidrosefali (beyinde su toplanması): Beyinin ve omuriliğin etrafında yer alan ve aktif bir üretim – emilim döngüsü olan şeffaf sıvıya beyin omurilik sıvısı (BOS) denir. Anevrizma kanaması sonrası beyin omurilik sıvısının döngüsünün bozulması, bu sıvının emilimini azaltmakta ve beyinde sıvı toplanmasına – hidrosefaliye neden olmaktadır. Hidrosefali gelişmesi halinde kafaiçi basıncı artacak ve beyin hücreleri üzerindeki hasar fazlalaşacaktır.
Hiponatremi (Kan sodyum düşüklüğü): Beyin kanaması sonrası vücudun sodyum dengesi bozulabilir. Bunun nedeni bu dengeyi kontrol eden hipotalamus isimli organın hasar görmesidir. Kandaki sodyum düzeyinin azalması, beyin hücrelerinin içine fazla miktarda sıvı girmesine, ödeme ve hücre ölümüne neden olur.