Bel Ağrısı – Temel Bilgiler
Bel ağrımla ilgili ne kadar endişe etmeliyim?
Öncelikle en kötüyü aklınıza getirmeyin. Birçok kişi hayatlarının belli bir döneminde en az bir kez bel ağrısı çeker. Her ne kadar bel ağrısı çok şiddetli ve korkutucu olsa da hemen hemen tamamı kendiliğinden ortadan kalkar ve çok az bir kısmının altında girişim gerektirecek ciddi bir hastalık yatar.
Aşağıdaki durumlardan herhangi biri varsa hızlıca doktorunuza başvurun:
- Yakın zamanlı bir düşme ya da bel bölgesine bir travma öyküsü varsa
- Bacaklarda kuvvetsizlik ya da his kaybı varsa
- Barsak ve/veya mesane kontrolünüz ile ilgili sıkıntı varsa (idrar-dışkı kaçırma ya da yapamama gibi)
- Sebebi belli olmayan kilo kaybı varsa
- Ateş yüksekliği, halsizlik gibi bulgular varsa
- Düzenli şekilde steroid (kortizon) içeren ilaç kullanımı varsa
- Diyabet gibi bağışıklık sisteminizi zayıflatan bir hastalığınız varsa
- Kanser veya osteoporoz öykünüz varsa
Bunların yanında şu durumlarda da doktora görünmeniz gerekir:
- Günlük basit aktivitelerinizi dahi gerçekleştirmenize imkan vermeyen şiddette bel ağrısı
- 4 hafta içinde düzelmeyen bel ağrısı
Bel bölgesinde hangi anatomik yapılar vardır?
- Omur kemikleri – Omurgayı oluşturan kemik yapılar bel omurlarıdır. Birbiri üzerine binen, aralarında süspansiyon görevi gören yastıkçıkların (diskler) olduğu bu yapılar omurganın ana yapısını ve dizilimini oluştururlar. Her omurun ortasında omuriliğin geçtiği bir kanal vardır (omurilik kanalı ya da spinal kanal).
- Omurilik ve sinirler – Omurilik, beyinden gelen sinyallerin tüm vücuda yayılmasını sağlayan bir otoban görevi yapar. Omurilik, omurga kemiklerinin arasında bulunun kanalda bulunur ve etrafı kemik yapılarla sarılmış şekilde ve koruma altındadır. Her omurun arasından sağlı sollu birer adet sinir kökü çıkar. Bu sinirler kollara, bacaklara ve iç organlara giderek beyinden gelen sinyaller doğrultusunda işlevlerini yerine getirir. Bacaklara giden sinirler, bel bölgesi omurlarının arasından çıktığından, bel fıtıklarının ağrıları bacakta hissedilmektedir.
- Kaslar, tendonlar ve bağ dokuları – Kaslar, tendonlar ve omurganın etrafındaki bağ dokuları, omurganın etrafında yerleşmiş, yumuşak dokular olup, omurgaya destek olan yapılardır.
- Disk – Omurlar arasında süspansiyon görevi gören yastıkçıklardır. Disk yapı itibarıyla dış tarafında sert bağ dokusundan oluşurken, ortada yumuşak jelimsi bir yapı barındırır. Bu yapının adı nucleus pulposusdur.
Bel ağrısının nedenleri nelerdir?
Bel ağrısına neden olan birçok neden vardır. Çoğu zaman bel ağrınızın nedenini ortaya koyacak net bir tanıya ulaşılamayabilir.
En sık nedenlerinden biri kas kasılmasıdır. Ani bir hareket, kötü yatış ve duruş pozisyonları, uzun süre soğuğa maruz kalma ve ağırlık kaldırma gibi durumları takiben ani başlayan, bıçak saplanır tarzda ağrılardır.
Diğer bel ağrısı nedenleri şunlardır:
- Hasarlanmış ya da fıtıklaşmış diskler
- Omurga eklemlerini tutan çeşitli romatizmal hastalıklar
- Komşu sinirlere bası yapan anormal kemik büyümesi
- Bel kayması
- Omurilik kanal daralması
- Omurga veya omurilik tümörleri
- Omurga enfeksiyonları
Ne zaman görüntüleme (Manyetik Rezonans – MR ya da Tomografi) yapılmalı?
Birçok hasta için röntgen, tomografi veya MR gibi görüntüleme yöntemlerine gerek yoktur. Birçok bel ağrısı, altında önemli bir hastalık yatmadan, birkaç gün ya da hafta içinde kendiliğinden geçer. Doktorunuz yapılan muayenede anormal bir bulgu tespit etmediği sürece bu tür görüntüleme yöntemlerine başvurmayacaktır.
Doktorunuz sizden görüntüleme istemez ise korkmayın. Doktorunuz, sizden aldığı öyküden ve yaptığı nörolojik muayeneden bel ağrınız ile ilgili yeterli bilgi toplayacak ve bu bilgiler ışığında tedavinizi düzenleyecektir.
Sadece öykü ve muayene ile tanı koymak mümkün mü?
Kesinlikle evet. Doktorunuza anlattığınız öykü ve kendisinin yapacağı muayene ağrınızın nedenini anlamak için çoğu zaman yeterlidir. Örnek vermek gerekirse:
- Ağır kaldırmak, ters bir hareket sonrası başlayan ağrılar kas kasılmasına bağlıdır. Basit ağrı kesiciler ve gerekirse kas gevşeticiler ile kolaylıkla tedavi edilebilir.
- Ağrı tek bir bacağınıza yayılıyorsa bel fıtığı belirtisi olabilir.
- Ağrı her iki bacağınıza da yayılıyorsa omurilik kanal darlığınız olabilir.
Bel ağrısı nasıl tedavi edilir?
Bel ağrısı olan kişilerin birçoğunda ciddi bir tıbbi problem yoktur. Basit önlemler ve tedaviler ile rahatlarlar:
- Aktif kalın – Bel ağrısıyla mücadele etmenin en iyi yolu olabildiğince aktif kalmaktır. Bel ağrısı olan kişiler günlük aktivitelerine devam ederlerse daha hızlı iyileşirler. Ancak ağrı çok şiddetli ise bir ya da iki gün istirahat edebilirsiniz. Ancak, olabildiğince en kısa zamanda günlük aktivite ve yürüyüşlerinize geri dönmelisiniz.
- Sıcak uygulama – Cilt yanıklarına sebep olmaktan kaçınacak şekilde sıcak su torbası ya da ısıtılmış havlu uygulamaları ağrılarınızı hafifletecektir.
- İlk etapta reçetesiz alabileceğiniz ağrı kesicileri deneyebilirsiniz. Non-steriodal antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ) ilk seçenektir. Bunlar ibuprofen içerenler (Advil, Brufen, Nurofen gibi) ya da naproksen içerenler (Apranax, Aprol, Naprosyn gibi) ilaçlardan herhangi biri olabilir. Bu ilaçlar asetamonifen – parasetomal içeren ilaçlardan (Minoset, Parol gibi) daha etkilidir.
Bu ilk aşama ilaçlar ile ağrınız kesilmiyorsa doktorunuza başvurun. Uygun durumlarda bu ilaçların yanına bir kas gevşetici eklenebilir.
- Fizik tedavi, manuel tedavi, kiroprakti ve akupunktur gibi tedavi yöntemleri ağrınızı hafifletmekte size yardımcı olabilir.
- Stresten uzak durun – Hem bel ağrınız size stres kaynağı olabilirken hem de stres başlı başına bel ağrınızın kaynağı olabilir. Olabildiğince stresten uzak kalarak bel ağrınızı hafifletebilirsiniz.
Birçok kişi enjeksiyon tedavilerinin ağızdan alınan haplardan daha etkin olduğunu düşünür. Ancak bu doğru değildir. Çok nadir durumlarda doktorunuz enjeksiyon tedavilerini tercih edebilir.
Unutmayın bel ağrısı hastalarının çok ama çok küçük bir kısmı cerrahi tedaviye ihtiyaç duyar. Bel ağrılarının çok hatırı sayılır bir kısmı kendiliğinden ya da basit tıbbi tedavi ile ortadan kalkar.
Bel ağrısı ataklarının tekrarlamasından nasıl korunurum?
Bunun en iyi yolu aktif kalmaktır. Bele yönelik germe ve çekme egzersizleri ağrı ataklarınızı azaltacaktır. Ayrıca:
- Ağırlık kaldırırken beliniz yerine bacaklarınızı kullanmaya özen gösterin
- Uzun süre aynı pozisyonda oturmayın
Bel ağrısı son derece rahatsız edici ve korkutucu boyutlarda olabilir. Basit önlemler ve yaşam biçimi değişiklikleri ile kilo kontrolü sonucunda daha ağrısız ve konforlu bir yaşamınız olabilir.