Radikülopati (uzuvlara yayılan ağrı)
Radikülopati, omurilikten çıkan herhangi bir sinirin bası altında kalması sonrası ortaya çıkan, herhangi bir uzuv boyunca yayılan, ağrı, kuvvetsizlik, uyuşukluk ya da karıncalanma hissini tarif etmek için kullanılan tıbbi terimdir. Etkilenen sinir grubuna bağlı olarak herhangi bir kol ya da bacağı etkileyebilir. En sıkı iki örneği vardır:
- Servikal (boyun) radikülopatisi: Boyun sinirlerinin etkilenmesine bağlı ortaya çıkan radikülopatide bir kol ya da her iki kolda ağrı, uyuşma, kuvvet kaybı ya da karıncalanma ortaya çıkar. Boyundan kolunuza giden sinirlerden bir veya daha fazlasının omurgayı terk ederken sıkışmasına bağlı ortaya çıkar.
- Lumbosakral (bel) radikülopatisi: Bel sinirlerinin etkilenmesine bağlı ortaya çıkan radikülopatide bir bacakta ya da her ikisinde ağrı, uyuşma, kuvvet kaybı ya da karıncalanma ortaya çıkar. Belinizden bacağınıza giden sinirlerin omurgayı terk ederken sıkışmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Siyatik ağrısı olarak da isimlendirilebilir.
Radikülopati sebepleri nelerdir?
Radikülopati sıklıkla bel problemleri kaynaklı ortaya çıkar. Radikülopatiyi daha iyi anlamak için bel bölgesinin yapısını bilmek gerekir:
Omur kemikleri – Omurgayı oluşturan kemik yapılar bel omurlarıdır. Birbiri üzerine binen, aralarında süspansiyon görevi gören yastıkçıkların (diskler) olduğu bu yapılar omurganın ana yapısını ve dizilimini oluştururlar. Her omurun ortasında omuriliğin geçtiği bir kanal vardır (omurilik kanalı ya da spinal kanal).
Omurilik ve sinirler – Omurilik, beyinden gelen sinyallerin tüm vücuda yayılmasını sağlayan bir otoban görevi yapar. Omurilik, omurga kemiklerinin arasında bulunun kanalda bulunur ve etrafı kemik yapılarla sarılmış şekilde ve koruma altındadır. Her omurun arasından sağlı sollu birer adet sinir kökü çıkar. Bu sinirler kollara, bacaklara ve iç organlara giderek beyinden gelen sinyaller doğrultusunda işlevlerini yerine getirir. Bu nedenle boyun ve bel omurlarına bağlı problemler kendisini kol ve bacak ağrısı olarak gösterirler.
Kaslar, tendonlar ve bağ dokuları – Kaslar, tendonlar ve omurganın etrafındaki bağ dokuları, omurganın etrafında yerleşmiş, yumuşak dokular olup, omurgaya destek olan yapılardır.
Disk – Omurlar arasında süspansiyon görevi gören yastıkçıklardır. Disk yapı itibarıyla dış tarafında sert bağ dokusundan oluşurken, ortada yumuşak jelimsi bir yapı barındırır.
Radikülopati, omurgadaki yapıların değişimleri sonrasında omurgadan çıkan sinirlerin sıkışması sonrasında ortaya çıkar:
- Omurgada oluşan kemik çıkıntılar sinirlere bası yapabilir. Özellikle omurilik kanal darlığı (spinal stenoz) olan kişilerde ortaya çıkan kol ve bacak ağrılarının nedeni budur.
- Omurlar arasındaki disklerin fıtıklaşması sonrasında (boyun veya bel fıtığı) sinir basısı yapması nedeniyle kol ve bacak ağrıları ortaya çıkabilir.
- Diyabet, enfeksiyonlar, iltihabi durumlar veya omurga – omurilik tümörleri diğer radikülopati nedenleri arasında sayılabilir.
Ne zaman doktora görünmeliyim?
Radikülopati ile uyumlu olduğunu düşündüğünüz bir kol ya da bacak ağrınız varsa mutlaka doktorunuza başvurun.
Herhangi bir tetkike ihtiyacım olacak mı?
Sıklıkla evet. Doktorunuz yapılan muayene neticesinde etkilenen omurga kısmına yönelik bir görüntüleme yöntemine başvurmak isteyebilir. Ancak çok kısa süreli şikâyetler ile başvuran hastalarda tetkik istenmeyebilir. Eğer doktorunuz sinir hasarından şüphelenir ise aşağıdaki tetkiklerden biri veya birkaçını isteyebilir:
- Görüntüleme tetkikleri – X-ray (röntgen), manyetik rezonans görüntüleme (MR), tomografi (BT) gibi görüntüleme yöntemlerinden birine başvurulabilir.
- Elektromiyografi (EMG) – Bu test ile sinir liflerinizin iletimi ne kadar hızlı sağladığı ölçülecektir. Böylelikle etkilenen sinir tanınmaya çalışılır.
Radikülopati nasıl tedavi edilir?
Radikülopati ile başvuran birçok hasta ciddi tedavilere ihtiyaç duymadan basit ilaçlar ile tedavi edilebilirler. Ancak bulguların basit tıbbi tedaviler ile kontrol altına alınamadığı ya da ciddi sinir hasarı bulgularının olduğu durumlarda ileri tedavi yöntemlerine ihtiyaç vardır:
- Reçetesiz ağrı kesicilerin ağrıyı kesmekte yetersiz kaldığı durumlarda daha güçlü ağrı kesiciler reçete edilir.
- Kas gevşeticiler tedaviye eklenir.
- Ağrıyı tetikleyen aktivitelerden kaçınılmalıdır.
- Ödem azaltıcı enjeksiyonlar.
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon
- Cerrahi tedavi